Môn vị, còn được gọi là van môn, nằm ở vị trí kết nối giữa cuối dạ dày và đầu ruột non trong hệ tiêu hóa. Mặc dù chiếm một phần nhỏ, nhưng môn vị đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Nó hoạt động như một cơ bắp van, khi đóng lại, nó giữ thức ăn trong dạ dày trước khi chuyển tiếp vào giai đoạn tiêu hóa tiếp theo; và khi mở ra, nó cho phép thức ăn đi xuống ruột non.
Hẹp môn vị là tình trạng mà cơ bắp môn vị, do một số nguyên nhân, trở nên dày và phì đại, làm hẹp lối thông giữa dạ dày và ruột non. Khi môn vị bị hẹp, thức ăn sẽ bị trì hoãn tại dạ dày, gây ra các triệu chứng như buồn nôn, trào ngược, co thắt dạ dày, mất nước và suy kiệt.
Những nguyên nhân nào có thể dẫn đến chứng hẹp môn vị
Hẹp môn vị có thể chia thành hai loại chính là hẹp cơ năng và hẹp thực thể. Hẹp cơ năng có thể do viêm nhiễm, phù nề, co thắt hoặc hẹp thực thể có thể do ung thư, ổ loét tá tràng lớn, xơ chai,… Tình trạng này có thể xảy ra cả ở người lớn và trẻ em.
Ở trẻ em, di truyền là nguyên nhân chủ yếu gây ra hẹp môn vị. Tuy nhiên, ở người lớn, hầu hết các trường hợp hẹp môn vị là biến chứng của viêm loét dạ dày tá tràng, dẫn đến hẹp môn vị thực thể. Viêm loét dạ dày tá tràng kéo dài đã gây sự xơ hóa các cấu trúc trong tá tràng, tạo thành mô sẹo gây co rút và hẹp môn vị.
Ngoài ra, hẹp môn vị còn có thể do các nguyên nhân khác như:
- Sẹo bỏng do uống nhầm acid/kiềm.
- Hẹp môn vị do ung thư hang vị hoặc ung thư môn vị.
- Xâm lấn của u tụy.
- Hạch trong bệnh Hodgkin.
- Viêm dính quanh tá tràng do viêm túi mật hoặc sau khi mổ cắt bỏ túi mật.
Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp hẹp môn vị là do tiến triển từ viêm loét dạ dày tá tràng kéo dài.
Hẹp môn vị gây ra hậu quả gì – có nguy hiểm không?
Ở giai đoạn ban đầu, bệnh nhân thường gặp các triệu chứng như cảm giác đầy hơi, bụng căng, đau vùng thượng vị và thường nôn sau khi ăn. Sau khi nôn, cảm giác trong bụng sẽ dễ chịu hơn. Khi bệnh tiến triển nghiêm trọng, đau bụng sẽ trở nên cấp tính hơn, thường là đau dữ dội do thức ăn bị ứ đọng trong dạ dày, dạ dày co bóp mạnh và có thể nôn ra thức ăn từ bữa trước. Những triệu chứng này thường giảm khi bệnh nhân ngồi dậy và trở nên nặng hơn khi nằm. Do cơ thể không hấp thụ được thức ăn, bệnh nhân sẽ trở nên suy kiệt, thiếu dinh dưỡng, cảm giác đói ăn nhưng không dám ăn, thiếu máu và giảm mức albumin trong máu. Nôn nhiều gây mất nước, táo bón, da mất sức sống, mắt trũng, da khô ráp và dễ cáu gắt.
Điều trị và phòng ngừa chứng hẹp môn vị như thế nào?
Khi có các triệu chứng trên, điều quan trọng là nhanh chóng đến các cơ sở y tế chuyên khoa để khám bệnh, xác định rõ tình trạng bệnh để đề xuất phương pháp điều trị phù hợp. Trong trường hợp hẹp môn vị là hẹp cơ năng, thường chỉ cần điều trị bằng thuốc nội khoa và truyền dung dịch.
Nếu bệnh nhân bị hẹp môn vị thực thể, buộc phải tiến hành phẫu thuật ngoại khoa và trước khi thực hiện ca phẫu thuật, cần bổ sung nước, điện giải và cung cấp năng lượng cho bệnh nhân.
Đối với những bệnh nhân mắc viêm loét dạ dày tá tràng và có nguy cơ cao phát triển thành hẹp môn vị thực thể, không nên coi thường khi xuất hiện các triệu chứng ban đầu của viêm loét dạ dày tá tràng. Điều trị sớm sẽ giúp ngăn ngừa sự phát triển của viêm loét, tránh tình trạng kéo dài và dẫn đến hẹp môn vị.