Ăn mặn có thể gây hủy hoại niêm mạc dạ dày, tạo điều kiện cho vi khuẩn H.P và các hợp chất gây ung thư dạ dày xâm nhập.
Theo Tiến sĩ Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa – Gan mật – Tụy, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, ăn nhiều muối tăng nguy cơ ung thư dạ dày thông qua nhiều cơ chế. Nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng tiếp xúc lâu dài với lượng muối cao làm thay đổi độ nhớt của niêm mạc dạ dày, gây tổn thương, chết tế bào hoặc tăng sinh tế bào tái tạo, dẫn đến viêm và teo. Tình trạng này làm tăng khả năng nhiễm khuẩn vi khuẩn Helicobacter pylori (H.P) hoặc làm trầm trọng tình trạng nhiễm trùng. Với thời gian, những tổn thương tiền ung thư như viêm teo dạ dày, chuyển sản ruột có thể hình thành.
Kết quả nghiên cứu của nhóm nghiên cứu tại Đại học Griffith và Đại học Queensland (Australia), được công bố trên Thư viện Y khoa Mỹ vào tháng 8/2022, cho thấy nồng độ muối cao tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn H.P xâm nhập vào dạ dày, phát triển mạnh hơn. Đây là tác nhân gây ra tình trạng viêm loét và ung thư dạ dày nguy hiểm nhất. Trong môi trường giàu muối, vi khuẩn này có thể tự điều chỉnh, làm tăng sự biểu hiện của loại protein gây ung thư (cagA) trong chuỗi ADN của hệ gene.
Ngoài ra, chế độ ăn mặn, sử dụng quá nhiều thực phẩm chế biến như cá thịt ướp muối, thịt xông khói, thực phẩm giàu chất béo, cholesterol và hàm lượng nitrat, nitrit cao cũng khuyến khích hình thành các hợp chất N-nitroso. Hợp chất này có thể tác động lên amin trong cơ thể, gây biến đổi chất, đột biến gene và dẫn đến ung thư đường tiêu hóa, bao gồm ung thư dạ dày.
Nghiên cứu tổng hợp của Đại học Chiết Giang và nhiều đơn vị khác trên 6,3 triệu người cho thấy lượng muối trong chế độ ăn uống tăng 5g mỗi ngày làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày lên 12%. Trong khi khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam ước tính, người Việt trưởng thành tiêu thụ trung bình 9,4g muối mỗi ngày, gần gấp đôi khuyến nghị là dưới 5g mỗi ngày.
Theo Tiến sĩ Khanh, thói quen ăn mặn thường bắt nguồn từ việc dùng nước mắm, muối, bột nêm hoặc sử dụng các loại nước chấm, muối chấm kèm theo thức ăn. Điều này khiến cơ thể tiếp nhận lượng muối vượt quá nhu cầu cần thiết. Để bảo vệ dạ dày, mọi người cần giới hạn việc sử dụng muối trong bữa ăn.
Nếu trong bữa ăn có nhiều món đã chế biến với các loại gia vị, tốt nhất là gia đình không nên dùng thêm bát nước chấm hoặc gia vị trên bàn ăn. Nếu cần dùng nước chấm, bạn nên pha loãng và thêm một số gia vị khác như chanh, tiêu, tỏi, ớt… Cách này giúp giảm độ mặn mà vẫn giữ được hương vị. Các sản phẩm từ sữa, bánh mì, thịt và động vật có vỏ đều chứa một lượng muối nhất định. Trong quá trình chế biến thức ăn, người dùng nên điều chỉnh lượng muối phù hợp để tránh ăn quá mặn.
Tiến sĩ Khanh khuyên rằng, gia đình có thể nêm nếm thức ăn bằng các loại thảo mộc và gia vị khác như bột ớt, lá hương thảo, tỏi, cỏ xạ hương thay vì sử dụng muối. Chọn đồ ăn nhẹ không ướp muối hoặc có hàm lượng muối dưới 5%. Hạn chế việc dùng mắm, nước kho thịt, kho cá trong bữa ăn; không chấm trái cây với muối tôm, muối bột canh, muối ớt, muối phô mai… cũng là một cách đơn giản để giảm lượng muối tiêu thụ.
Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có tỷ lệ mắc ung thư dạ dày cao nhất trên thế giới. Theo số liệu của Globocan năm 2020, Việt Nam có gần 1,1 triệu người mắc ung thư đường tiêu hóa và gần 770.000 trường hợp tử vong. Bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn không chỉ gặp khó khăn trong quá trình điều trị mà còn tốn kém chi phí. Tỷ lệ sống sau 5 năm ở giai đoạn muộn chỉ khoảng dưới 20%. Trong khi đó, khi phát hiện sớm, bệnh có thể chữa khỏi được đến 90%.
Ung thư dạ dày có thể được phát hiện sớm thông qua phương pháp nội soi tầm soát vì các triệu chứng không đặc trưng. Ngoài việc xây dựng lối sống lành mạnh, duy trì chế độ ăn uống và hoạt động thể chất hợp lý, những người từ 40 tuổi trở lên, có tiền sử bệnh dạ dày hoặc có người trong gia đình mắc ung thư dạ dày, bị béo phì, thường xuyên hút thuốc lá và uống rượu bia nên thường xuyên thực hiện nội soi dạ dày để đề phòng nguy cơ mắc bệnh.